تأثیر عثمانی در نوگرایی فکری در ایران مقارن با شکل گیری مشروطیت

نوع مقاله : علمی - تخصصی

نویسنده

عضو هیات علمی - معاون اجرایی پژوهشکده گیلان شناسی

چکیده

امپراطوری عثمانی و شهر استانبول در سال های مقارن با شکل گیری جریان مشروطیت یکی از ممهمترین کانون های تاثیر گذاری برافکار ایرانیان در انتقال مدرنیته و نوگرایی بود. زیرا به دلایل گوناگون ایرانیان در عصر ناصری و مظفری در استانبول به فعالیت های اقتصادی و فرهنگی مشغول بوده و با انتشار روزنامه اختر به گسترش فکر مشروطه خواهی و تضعیف نظام استبدادی پرداختند. از سوی دیگر برخی از رجال ایرانی با الگو قرار دادن برخی از اصلاح گران عثمانی سعی در ایجاد نوعی نظام سیاسی و فکری در ایران داشتند. تلاش های میرزا حسین خان سپهسالار در ایجاد نظامی قانونمند و متمایل به غرب در راستای این تاثیر پذیری بود.کانون روشنفکری استابول نیز نقش زیادی در این ارتباط فکری – فرهنگی داشت. گرچه رواج واژه مشروطه در نتیجه اقتباس ایرانیان از روشنفکران عثمانی بود اما مشروطه ای که در ایران رخ داد به لحاظ عمق و اثرگذاری بسیار متفاوت از سایر مناطق همجوار خود بود. در مقاله حاضر نگارنده تلاش دارد تا با تکیه بر گزارش ها، اسناد و منابع به تجزیه و تحلیل تاثیر گذاری کانون استانبول بر ایجاد فکر مشروطه و نوگرایی در ایران را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.

کلیدواژه‌ها