رسانه‌ها و ارتباطات میان‌فرهنگی بین جهان ایرانی و جهان عربی

نوع مقاله : علمی - تخصصی

نویسنده

دانشیار ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

چکیده
ارتباط بین انسان‌ها در عمل به ارتباط بین فرهنگ‌ها نیز منجر می‌شود. ارتباطی که امروزه بخش مهمی از آن بر دوش رسانه‌هاست. ارتباط «جهان ایرانی» و «جهان عربی» نیز از این قاعده مستثنی نیست. جوهر این ارتباطات و عنصر اصلی آن فرهنگ و تمدن است که از حیات مشترک یا تعامل اقوام و ملل و انتقال مؤلفه‌های فرهنگی آن نشئت می‌گیرد. جهان ایرانی و عربی در طول تاریخ، به‌اختیار و به‌اجبار چنان با هم زیسته‌اند که در خلق تمدن مشترک سهمی عمده دارند. برجسته‌ترین مواجهۀ ارتباط میان‌فرهنگی ایرانیان و اعراب به آفرینش تمدن درخشان اسلامی برمی‌گردد که به رنسانس اسلامی معروف است. «اسلام» موجد و تقویت‌کنندۀ ارتباطات و مناسبات بین جهان ایرانی و جهان عربی بود، اما همین تعامل با چالش‌هایی مواجه است. این چالش‌ها یک‌شبه پدید نیامده‌اند و بررسی ریشه‌های تاریخی اختلاف‌ها در حل آن بسیار مؤثر است. از این نظر، در این مقاله ضمن مرور تاریخی برخی اشتراکات فرهنگی بین جهان ایرانی و جهان عربی، تمرکز اصلی بر ظرفیت‌های رسانه‌ها در به‌حداقل‌رساندن تنش‌های میان‌فرهنگیِ ناشی از بازنمایی‌های دیگرسازانه خواهد بود. مدل روزنامه‌نگاری صلح که زمینه‌ای برای تقویت تفاهم، هم‌دلی، و درک متقابل بین فرهنگ‌ها به‌وجود می‌آورد، ابزار اصلی برای پرداختن به این مؤلفه‌هاست. اما پیش از آن نشان داده می‌شود که پیش‌زمینه‌های توجه به صلح تحلیل ساختارهای تعارض و خشونت است و در کنار رسانه‌ها چه‌طور روابط میان‌فرهنگی و علمی و دانشگاهی می‌تواند به‌شکلی مستقیم و غیرمستقیم زمینۀ ارتباطات میان‌فرهنگی هم‌دلانه را فراهم کند. هم‌کاری بین دانشگاهیان رشته‌های ارتباطات و مطالعات فرهنگی در گسترۀ فرهنگی جهان ایرانی و جهان عربی می‌تواند زمینۀ برگزاری دوره‌های آموزشی و نشست‌های تخصصی برای روزنامه‌نگاری صلح باشد.
 

کلیدواژه‌ها