عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه گیلان
چکیده
توافق و امضای پرونده‌ی بر جام و همچنین پرونده سوریه, دو موضوع محوری در تحولات سیاسی جدید در منطقه خاورمیانه است. فرایندبرجام بین ایران و غرب و آغاز تعامل ایران به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای باقدرت های بزرگ جهان، پایه‌ی اساسی نگرانی‌های ترکیه و عربستان شده است. در این راستا، موضع‌گیری روسیه و ایران در اتخاذ مواضع سرسختانه از سوریه نشان داد که نتیجه بازی را به‌هیچ‌وجه به دیگران واگذار نمی‌کنند و همچنان بر سر حمایت از سوریه ایستاده‌اند. یکی از پیامدهای سیاسی این دو موضوع محوری، لااقل به شکل واکنشی آن، کم‌اهمیت شدن جایگاه ترکیه و عربستان در ژئوپلیتیک خاورمیانه است. ازاین‌رو نخبگان سیاست خارجی دو کشور ترکیه – عربستان به این باور سیاسی رسیده‌اند که به سمت ائتلاف سیاسی و اقتصادی گام بردارند و سطح روابط را در حد بی‌سابقه‌ای ارتقاء بخشند. ترکیه که تا قبل از این، بسیار به ایران نزدیک بود همچون ایران توانایی بالقوه و بالفعل پی‌ریزی تمدن نوین اسلامی را داشت ودارد. سؤال اساسی این مقاله‌این است که چالش‌های اساسی ایران – ترکیه در پی‌ریزی تمدن نوین اسلامی چیست؟ این نوشتار با روش تحلیلی – توصیفی به این یافته رسیده است که در وضعیت سیاسی پسا بر جام، چالش‌های منطقه‌ای عمدتاً به ائتلاف فرمیک ترکیه – عربستان و در چالش‌های بین‌المللی و فرا منطقه‌ای به موضوع عضویت درناتو و نیز هم‌پیمانی با غرب و اسرائیل و همچنین به اقبال یا ادبار به سیاست خارجی روسیه فدرال و موضوع رقابت در قفقاز و آسیای مرکزی به‌ویژه بحران قره‌باغ، باز و بسته است. تأکید بر نقش کمالیسم و اوزالیسم در ترکیه، فعالیت طریقت‌های ترک، پویش‌های حزبی حزب عدالت و توسعه، مسئله کردها و اسلام سیاسی از دیگر نکات اساسی و مرتبط به مباحث این مقاله است.
)